Eksperci radzą:
Przez pojęcie autoterapii należy rozumieć zestaw czynności, które odpowiednio poinstruowany Pacjent może wykonywać samodzielnie w domu, aby poprawić stan swojego zdrowia. Autoterapia jest istotnym uzupełnieniem głównego procesu fizjoterapeutycznego, a w wielu przypadkach nieodłącznym elementem kompleksowego leczenia Pacjenta ortopedycznego. Wpływa na poprawę efektów pracy fizjoterapeuty oraz na wydłużenie trwania pozytywnych skutków fizjoterapii. Stanowi również profilaktykę ponownych przeciążeń aparatu ruchu. Co ważne, poprawnie przeprowadzona autoterapia może przyczynić się także do zmniejszenia częstotliwości zażywania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
Zaangażowanie Pacjenta odgrywa bardzo ważną rolę w procesie rehabilitacyjnym i niewątpliwie przekłada się na pozytywne efekty całego procesu leczenia. Udana współpraca fizjoterapeuty z Pacjentem przyczynia się do skrócenia czasu trwania rehabilitacji i znacznie poprawia jej efekt. Autoterapia powinna być wykonywana pomiędzy sesjami fizjoterapeutycznymi, najlepiej codziennie oraz po zakończeniu leczenia w celu przedłużenia trwania jego pozytywnych efektów, a także w celach profilaktycznych. Fizjoterapeuta podczas sesji powinien zaprezentować Pacjentowi odpowiednie zestawy ćwiczeń i inne techniki autoterapii, dobrane zarówno stopniem trudności, jak i intensywnością w taki sposób, aby były możliwe do samodzielnego i bezpiecznego wykonywania w warunkach domowych, a także aby nie stanowiły zagrożenia dla zdrowia Pacjenta.
Terapię uzupełniającą stanowi między innymi automasaż z wykorzystaniem różnych akcesoriów fizjoterapeutyczno-sportowych. Akcesoria do automasażu znajdują szerokie zastosowanie nie tylko u Pacjentów ortopedycznych, ale również sportowców podczas fizjoterapii, odnowy biologicznej, czy też procesu treningowego, a nawet w gabinetach kosmetycznych w celach redukcji tkanki cellulitowej. Część zabiegów na tkankach miękkich (m.in. mięśniach) Pacjent jest w stanie wykonać samodzielnie. Dobór technik automasażu uzależniony jest od aktualnego stanu Pacjenta, dolegliwości bólowych oraz celu, jaki fizjoterapeuta zamierza osiągnąć.
Ze względu na zróżnicowaną wielkość i kształt mięśni naszego ciała oraz utrudniony dostęp wielu z nich do automasażu stosuje się różnorodne przybory. W leczeniu dolegliwości bólowych kręgosłupa lędźwiowego oraz zespołu bolesnego barku najczęściej wykorzystuje się twardą piłkę gumową (zdjęcie 1), tzw. duoball (zdjęcie 2) lub Thera Cane (zdjęcie 3).
Zdjęcie 1. Uciskanie punktów spustowych mięśni łopatki przy pomocy twardej piłki.
Zdjęcie 2. Automasaż mięśni przykręgosłupowych przy pomocy duoball.
Zdjęcie 3. Rozluźnianie mięśni karku przy pomocy Thera Cane.
Duże partie mięśniowe kończyn dolnych najlepiej masować używając wałka piankowego (zdjęcie 4) lub wałka ręcznego (zdjęcie 5). Dość często mamy możliwość skorzystania z pomocy drugiego domownika. W takiej sytuacji do wielu bolesnych punktów możemy dotrzeć używając masażera wibracyjnego (zdjęcie 6), który nie wymaga od osoby obsługującej praktycznie żadnych umiejętności. To, które tkanki powinny być poddane terapii i w jaki sposób powinien być wykonany automasaż, zależy od wielu czynników, z tego powodu taki zabieg należy konsultować z fizjoterapeutą.
Zdjęcie 4. Uciskanie punktów spustowych mięśni uda przy pomocy twardego wałka piankowego.
Zdjęcie 5. Automasaż mięśni uda przy pomocy twardego wałka ręcznego.
Zdjęcie 6. Rozluźnianie mięśnia pośladkowego używając masażera wibracyjnego.
Innymi ważnymi sposobami autoterapii są:
Poniżej wyjaśnimy dwa bardziej zagadkowo brzmiące pojęcia.
PIR (poizometryczna relaksacja mięśni) jest jedną z metod autoterapii. Technika ta wykorzystywana przez fizjoterapeutów ma na celu uelastycznianie tkanek miękkich, zwiększenie zakresu ruchu w stawach i zmniejszaniu dolegliwości bólowych. PIR jest skuteczną techniką mobilizacji, wykorzystującą zjawiska pobudzania i hamowania mięśniowego. W trakcie terapii PIR doprowadza się do „wyłączenia” mięśni antagonistycznych. Odpowiednia sekwencja ruchów połączona jest z techniką prawidłowego oddychania. Uznaję się, iż metoda ta jest skuteczniejsza od tradycyjnego rozciągania.
Flossingiem nazywamy owijanie mięśni i stawów taśmami okluzyjnymi w celu zwiększenia zakresu ruchomości stawów, zmniejszenia dolegliwości bólowych mięśni i ich ścięgien oraz zredukowania wysięku po urazach. Taśmy okluzyjne, obok innych środków fizjoterapeutycznych, są narzędziem pomagającym przywrócić prawidłowe funkcjonowanie stawu czy uszkodzonych struktur powięziowo-mięśniowych. Powodują one zwiększenie krążenia w tkance, która po urazie lub przeciążeniu stała się napięta, mniej elastyczna. Podstawą ich działania jest ucisk wywoływany na daną część ciała w trakcie zabiegu i następnie, po zdjęciu taśmy okluzyjnej, silny napływ krwi do danej struktury. Mocne przekrwienie wspomaga natomiast odnowę uszkodzonych i przeciążonych mięśni, a także stawów. Dodatkowo przy pomocy taśm okluzyjnych możemy uzyskać mobilizację powięzi.
Techniki autoterapii dedykowane są dla każdego. Jeżeli są odpowiednio dobrane przez specjalistę, to ograniczenia nie stanowi tu wiek, waga czy stopień wytrenowania. Warto je wykonywać nawet, jeśli nie mamy dolegliwości bólowych. Już nawet kilka minut dziennie wystarczy aby autoterapia dawała pozytywne efekty. Kluczem do sukcesu jest wykonywanie właściwych metod autoterapii, indywidualnie dobranych dla każdego Pacjenta, uwzględniając przyczynę jego problemu, stan zdrowia, problemy współistniejące, a także możliwości i ograniczenia ruchowe. Rolą fizjoterapeuty jest odpowiedni dobór terapii i przekazanie Pacjentowi konkretnych zaleceń, niezależnie od tego, czy jest to wizyta stacjonarna, czy online.
Fizjoterapeuta dr Filip Humpa
Fizjoterapeuta dr Wojciech Kubasik
Piśmiennictwo:
Oczywiście. Platforma telemedyczna haloDoctor oferuje swoim pacjentom dostęp do specjalistów z wszystkich dziedzin medycznych. Dzięki cyfryzacji usług medycznych będziesz mógł uzyskać fachową pomoc oraz poradę bez wychodzenia z domu.
Jak najbardziej. Po połączeniu się z lekarzem za pośrednictwem platformy haloDoctor będziesz mógł wspólnie omówić i uzyskać pomoc w takich kwestiach, jak:
Dzięki możliwości odbycia konsultacji online możemy uzyskać fachową pomoc bez wychodzenia z domu oraz w każdym miejscu na świecie z dostępem do internetu. Konsultacje online ze specjalistą fizjoterapii możesz odbyć w kilku wygodnych formach kontaktu: telefon, czat, wideo.
Dzięki temu pomoże Ci on w zdiagnozowaniu takich chorób jak: