Antybiotyki to leki, które odegrały ogromną rolę w medycynie, jednak ich stosowanie wymaga rozwagi i precyzyjnej diagnozy. Nie każda infekcja wymaga antybiotykoterapii, a nadużywanie tych leków prowadzi do groźnej antybiotykooporności. Jak działają antybiotyki, kiedy są naprawdę potrzebne i dlaczego nie warto ich przyjmować na wszelki wypadek?
Antybiotyki to leki przeznaczone do zwalczania infekcji bakteryjnych – ich działanie polega na zabijaniu bakterii lub hamowaniu ich namnażania. Nie działają jednak na wirusy, dlatego są nieskuteczne w leczeniu przeziębienia, grypy czy COVID-19. To jedno z najczęstszych nieporozumień wśród pacjentów, którzy oczekują przepisania antybiotyku przy każdym przeziębieniu czy kaszlu.
Tymczasem większość infekcji górnych dróg oddechowych ma podłoże wirusowe i ustępuje samoistnie przy odpowiednim nawodnieniu i odpoczynku. Niewłaściwe stosowanie antybiotyków nie tylko nie pomaga, ale zwiększa ryzyko powikłań, w tym rozwoju lekoopornych bakterii. Właśnie dlatego tak ważna jest konsultacja lekarska, która pozwala ocenić charakter infekcji.
Antybiotyki powinny być stosowane wyłącznie w uzasadnionych przypadkach – ich celem jest leczenie konkretnych infekcji bakteryjnych. Do najczęstszych wskazań należą: angina paciorkowcowa, zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, infekcje układu moczowego oraz niektóre zakażenia skóry i tkanek miękkich. Antybiotykoterapia bywa również konieczna przy powikłaniach wirusowych infekcji, jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego.
W takich przypadkach lekarz dobiera antybiotyk na e-Receptę na podstawie rodzaju bakterii, lokalizacji infekcji i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. W niektórych sytuacjach – np. w cięższych infekcjach układu oddechowego – zalecane jest wykonanie posiewu, który pozwala dobrać najbardziej skuteczny antybiotyk. Ważne, by przyjmować go dokładnie według zaleceń – nie przerywać kuracji wcześniej i nie stosować na własną rękę. Skuteczność leczenia zależy nie tylko od doboru leku, ale też od odpowiedzialności pacjenta.
Antybiotyki, choć skuteczne, mogą powodować działania niepożądane – od dolegliwości żołądkowych po reakcje alergiczne. Dlatego przed rozpoczęciem kuracji warto poinformować lekarza o innych przyjmowanych lekach, alergiach oraz chorobach przewlekłych. Antybiotyk należy przyjmować o stałych porach, z odpowiednią ilością wody i zgodnie z zalecanym czasem kuracji – nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej.
Bardzo ważne jest również stosowanie probiotyków, które wspierają florę bakteryjną jelit i zmniejszają ryzyko biegunek czy zakażenia. Nie wolno dzielić się antybiotykami z innymi osobami ani przechowywać ich „na przyszłość”. Każda antybiotykoterapia powinna być poprzedzona diagnozą, najlepiej popartą badaniami. Świadome stosowanie antybiotyków to nie tylko kwestia skuteczności leczenia, ale też troska o zdrowie ogólne i zapobieganie globalnemu problemowi lekooporności.
Konsultuj objawy z lekarzem i stosuj antybiotyki tylko wtedy, gdy są naprawdę potrzebne!