2021-06-15
Czy mielibyśmy się lepiej nie odczuwając stresu?
Od ponad roku mierzymy się z pandemią COVID-19, która przeorganizowała życie ludziom na całym świecie. Wprowadzane restrykcje i ograniczenia, izolacja, zakaz przemieszczania się spowodowały, że wiele osób musiało zmienić codzienne rytuały i sposób wykonywania obowiązków typu forma i miejsce pracy, opieka nad dziećmi, robienie zakupów, kontakty społeczne czy dbanie o higienę. Niepewność, w której żyjemy, wydaje się „oswojona”, ale to tylko pozory. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć co dalej będzie się działo z koronawirusem i pojawiającymi się mutacjami. Mimo stosowanej ochrony, przestrzegania zasad higieny i dystansu społecznego mamy ograniczony wpływ na możliwość zakażenia się. Wywołuje to niepewność związaną z naszą przyszłością, zdrowiem, bliskimi, która powoduje stres. Stres sam w sobie nie zawsze jest dla człowieka zły. Dobry stres to przejściowe stany pobudzenia, które zazwyczaj są nagłe, mają jasno określony początek, koniec i przebieg reakcji. Emocje, które odczuwamy podczas takiego stresu spełniają zadanie mobilizujące dla naszego organizmu, swego rodzaju wyzwanie. Czy mielibyśmy się lepiej nie odczuwając takiego stresu? Odpowiedź jest taka sama jak na pytanie – czy życie bez wyzwań, bez pokonywania trudności, nowych powodów by uaktywnić nasze szare komórki czy nauczenia się czegoś nowego byłoby lepsze, bardziej satysfakcjonujące? Otóż nie.
Zupełnie inaczej przedstawia się sprawa, gdy długo utrzymujący się nasilony stres przeradza się w formę przewlekłą tzw. chroniczną. Kiedy zaczynamy odczuwać uporczywe pobudzenie, rozciąga się ono w czasie, jest nawracające, dochodzą to tego oczekiwania otoczenia, które postrzegamy jako przekraczające nasze możliwości radzenia sobie z nimi. Przykładem takiego stresu chronicznego może być ciągły lęk, niepewność lub frustracja spowodowana zmianami w codziennym życiu np. wywołana pandemią. Jak widać koronawirus to nie tylko wirus atakujący układ oddechowy, ale także zespół powiązanych ze sobą wydarzeń, sytuacji, zachowań społecznych, emocji, które wpływają na nasze samopoczucie i zdrowie psychiczne.
Jakie są skutki pandemii - oczami psychologa?
Z pozycji psychologa widać jakim trudnym czasem jest dla nas pandemia. Wielu dorosłych, dzieci, boryka się z samotnością, odczuwa wysoki poziom lęku, stresu. Zwiększa się skala przemocy domowej. Ludzie tracą pracę, są zostawieni ze swoimi problemami w izolacji. Dla najmłodszych czynnikiem, który najczęściej generuje stres są z kolei wyzwania związane ze zdalną nauką. Każdy z nas, naszych bliskich czy znajomych może potrzebować porady psychologa lub psychiatry. Nie bójmy się rozmawiać o naszych problemach. Zachęcenie kogoś, by skorzystał ze specjalistycznej pomocy, może korzystnie zmienić jego patrzenie na świat. Zdrowie psychiczne, tak samo jak ciało, wymaga troski, umiejętności rozpoznawania symptomów przemęczenia, przewlekłego stresu, nawracającego lęku oraz odpowiedniego działania w przypadku wystąpienia niepokojących objawów.
Codzienne dbanie o zdrowie powinno obejmować również dbanie o psychikę – dobry sen, pozytywne relacje z ludźmi, odpoczynek, poświęcaniu czasu i uwagi samemu sobie nie tylko innym. Na psychikę wpływa również gospodarka hormonalna, sposób odżywiania, poziom cukru – większość codziennych, fizycznych działań i wyborów, przenosi się na zdrowie psychiczne. Aktywność fizyczna i śmiech stymulują wydzielanie się endorfin, medytacja wspomaga terapię chorób somatycznych. Nasza głowa i ciało to naczynia połączone. Bądźmy uważni i życzliwi dla siebie samych.
Jakie mogą być oznaki długotrwałego stresu i co powinno zwrócić naszą uwagę?
Jeśli borykamy się z powracającymi stresorami, które stają się coraz bardziej intensywne i trwają coraz dłużej, nasz organizm przestaje sobie z nimi radzić i traci równowagę. Nasza psychika daje znać o sobie nerwowością, gniewem, lękiem. Złość i agresja stają się codziennością, czujemy się stale rozdrażnieni, nie jesteśmy w stanie skontrolować natrętnych myśli, które jak w błędnym kole na nowo wywołują gniew, lęk, złość. Taki stan psychiczny mocno ogranicza nasze zdolności poznawcze – mamy problemy z koncentracją, osłabia się pamięć i logiczne myślenie. Funkcjonowanie w takim stanie powoduje spadek naszej efektywności w życiu osobistym i zawodowym – spada nam samoocena, obniża lub zanika libido, izolujemy się społecznie, może pojawić się depresja. Całe ciało daje sygnały zaburzeń psychosomatycznych poprzez niewidomego pochodzenia bóle, migreny, kłopoty ze snem czy wypadanie włosów.
Co, jeśli przeoczymy lub nie rozpoznamy symptomów zwiastujących zagrożenie naszego zdrowia psychicznego przez chroniczny stres?
Jak w każdym schorzeniu im później go rozpoznamy tym trudniejsze do wyleczenia. Nie należy zwlekać ze skorzystaniem z pomocy specjalisty - psychologa. W celu upowszechnienia i przekonania społeczeństwa do słuszności korzystania z pomocy psychologa, wielu celebrytów i znanych publicznie osób opowiada o swoich problemach związanych z depresją, skutkami stresu życiowego i pokazują, jak zmienia się ich życie po uzyskaniu pomocy. Najważniejszym elementem pomocy specjalisty psychologa jest wysłuchanie i próba znalezienia stosownego ujścia nagromadzonego gniewu i frustracji dostosowana do każdego indywidualnie.
Dlatego nie zwlekajmy, jeśli czujemy się wyczerpani psychicznie, nie wiemy, jak sobie pomóc lub po prostu chcemy skorzystać z fachowej porady, skonsultujmy się z psychologiem.
W artykule wykorzystano źródło: P.G.Zimbardo, R.J.Gerrig „Psychologia i Życie;
